Tork Konverter Nedir? Nasıl Çalışır? Ne İşe Yarar?

ezmocesteri

__bülent__
Yönetici
Global Moderatör
Mesajlar
34,898
Konum
Mudanya
tork-konvertor-nedir-ne-ise-yarar-nasil-calisir-696x464.jpg



Ülkemizdeki arabaların büyük bir çoğunluğu manuel (düz) vites olduğundan, çoğumuz tork konverter hakkında çok az bilgiye sahibiz. Çünkü bu sistem, yalnızca otomatik arabalarda kullanılır. Oysa araştırmalar gösteriyor ki, ülkemizde otomatik vitesli araba kullanımı gittikçe artmaktadır.

Otomatik vites teknolojisi son yıllarda gösterdiği gelişme sayesinde, sürücülere oldukça keyifli ve konforlu yolculuklar yapma imkanı sağlamaktadır.

Bu artış, otomatik vitesli araçlar konusunda ve dolayısıyla tork konverter hakkında daha fazla bilgiye sahip olmamızı gerekli kılıyor.

Tork konverter vantilatör pervanesine benzer dairesel kapaklar ve onların ortasında stator denilen küçük bir pervane ile konumlandırılmıştır. Aracın motoru çalıştığı sürece tork konverteri dönme hareketini her koşulda sürdürmektedir. Otomatik vitesli araçlarda dur – kalk yapılan durumlarda daha fazla yakıt harcanmasının sebebi budur.

tork-konvertor-ne-demek.jpg


Tork konverter, otomatik vitese sahip arabalarda kullanılan bir sistemdir. Çünkü düz vitesli arabalarda vites değişebilmeniz için öncelikle debriyaj pedalına basmanız ve bu sayede motoru boşa almanız gerekir. Bu işlemin sonunda vitesi değiştirirsiniz. Oysa otomatik vitesli arabalarda, debriyaj sistemi bulunmaz. Onlarda, tork konverter kullanılır.

tork-konvertorun-sekli-nasildir.jpg


Tork konverterinde, tıpkı pervaneleri anımsatan kapaklar bulunur. Bu kapakların ortasına da, onlardan daha küçük boyutta başka bir pervane daha yerleştirilmiştir. Bu küçük pervaneye Stator adı verilir.

tork-konvertor-kac-kisimdan-olusur.jpg


Tork Konverter, 4 kısımdan oluşur.
  1. Türbin,
  2. Stator,
  3. Pompa,
  4. Şanzıman Sıvısı (Transmission Fluid)
tork-konvertor-nasil-calisir.jpg


Yukarıda bahsettiğimiz kapakların içinde şanzıman sıvısı vardır. Eğer araba çalışıyorsa, sıvılar şanzıman dişlileriyle bağlantısı bulunan türbine çarpar. Bunun amacı, gücü tork haline çevirerek şanzıman dişlilerine ulaştırmaktır.

Eğer düz yolda gidiyorsak ve aracımız manuel (düz) vites ise, kırmızı ışıkta durduğumuzda motoru boşa aldıktan sonra frene basmamız gerekmez. Fakat unutmayalım, aynı özellik otomatik viteslerde geçerli değildir. Düz yolda dahi olsanız, frene az da olsa basılı durmanız gerekir.

Eğer siz “D” vitesindeyseniz, ayağınız gaza basmasa bile, aracınız hala yavaşça ilerlemeye devam eder. Çünkü, Tork konverteri, gücünün bir kısmını daima kesintisiz olarak iletir. Bunu kesecek bir sistem henüz kullanılmamaktadır.

Eğer vitesi “N” ye alırsanız – ki “N” vites, otomatik araçlarda boş vites demektir – pompa ve türbin boş bir şekilde dönmeye başlar. Bu boş dönme sebebiyle, şanzımana güç gönderilemez. Otomatik vitesli araçlarda, motor çalıştığı müddetçe Tork konverteri daima dönmeye devam eder. İşte bu yüzden otomatik vitesli araçlar, düz (manuel) vitesli araçlara göre daha fazla yakıt harcar.

tork-konvertorunu-olusturan-kisimlarin-bu-sistemin-calismasinda-ne-tur-bir-etkisi-vardir.jpg


Daha önceden belirttiğimiz gibi, Tork Konverteri 4 kısımdan oluşur. Pompanın dönme amaçlarından biri de, bu dönüş sayesinde bir vakum oluşturmaktır. Bu vakumun etkisiyle; şanzıman sıvısını, orta yarıklardan içeri sokacaktır. Şanzıman sıvısını yarıklara doğru yönlendiren parça ise pompa kanatlarıdır.

Bu vakumların etkisiyle kendi etrafında sertçe dönen şanzıman sıvıları, türbinin kanatçıklarına çarpar ve onların da dönmesini sağlar. Yalnız burada şuna çok dikkat edelim: Bu kısımda yer alan kapakçıklar, türbinin tersi yönünde yerleştirilmiştir. Çünkü şanzıman sıvısı bu kanatçıklara çarptığında onların ters yönde dönmesini sağlar. Eğer düz yerleştirilmiş olsalardı, ters yönde çalışacaklar ve işe yaramayacaklardı. İşte bu sebeple, ters yönde yerleştirilmiş olan kanatçıklar, ters yönde dönmeleri sonucunda, aslında Tork Konverteri sistemi için doğru bir yönde dönüş sergilemiş olurlar. Matematikte, eksi ile eksinin çarpımının artı olması gibi bir şeydir bu. Aksi takdirde, sıvının bu türbinlerin içinden çıkabilmesine imkan yoktur.

tork-konvertorlerinde-bulunan-stator-nedir-ve-ne-ise-yarar.jpg


Stator dediğimiz parça, türbin ile pompanın arasında bulunmaktadır. Bunun görevi, türbinden iletilen sıvının tekrar pompaya gitmesini sağlamaktır. Böylece, torkun artırılmasına çok büyük katkı sunar.

otomatik-vitesli-araclarda-stator-ile-yakit-tasarrufu-arasinda-nasil-bir-baglanti-vardir.jpg


Otomatik vitesli araçların yakıt tasarrufu sağlaması amacıyla, son zamanlarda üretilen modellerde stator dediğimiz parçanın tamamen devreden çıkartılarak, sıvının türbinden pompaya direkt, aracısız bir şekilde gitmesi sağlanıyor. Eski model otomatik vitesli araçlarda, son viteste gidildiğinde, stator otomatikman devreden çıkıyordu. Ve bazı üst sınıf araçlarda da, bütün viteslerde eğer sabit hızla gidiliyorsa, stator yine otomatikmen devreden çıkıyor ve yakıt tasarrufu sağlıyordu.

Şimdi ise, ister üst model olsun ister orta model; ister son viteste olsun ister her viteste; ister sabit hızda olsun ister değişken hızda; her halükarda statorsuz bir tork konverterini kullanabilmek için, mühendisler proje üretmeye devam etmektedir.
Konuyla ilgili video:

 
Moderatörün son düzenlenenleri:

Domestos

JaDeD
Yönetici
Global Moderatör
Mesajlar
51,834
Konum
Aydın-Merkez
Araç Markası
Fiat Fiorino
Araç Renk ve Tip
Beyaz Gamyonet

MutluTEKİR

Aktif
Mesajlar
4,586
Konum
Karabük
Araç Markası
2010 Mazda3 125000km
Araç Renk ve Tip
Granit Gri - Sedan
İki şanzıman tipini de içinde barındırıyor diye biliyorum hocam, ilk 3 vites tork konvertörlü.

Otomatik Şanzıman Tipleri

Mustafa Abi'den küçük bir resital. :)

Yanlış bir ifade abi. Mazda şanzımanın kilitlenme oranlarını düşürdüğü için böyle bir ifade çıkarmışlar birileri ortaya ama alakası yok. Tamamen tork konvertörlü. Bizim 2. Nesil lerde ki 4.5 uncu vites dediğimiz ya da 2000 devirden sonra şaha kalkıyor dediğimiz kitlenme ise 3. Nesilde daha kısa sürede olduğundan yakıt tüketimini düşürüyor. BMW min zf sine çok yakın bir şanzıman. O da kilitlenme oranını daha da düşürerek sağladı zaten.
 

Maytalman

Aktif
Mesajlar
2,416
Konum
Samsun
Araç Markası
Mazda
Araç Renk ve Tip
Titanyum m3
Ordaki ifade iki şanzıman tipinin başarılı yönlerini birleştirerek yeni bir skyactiv şanzıman üretmelerini anlatıyor skyactiv videolarında da bunun altını çizmişler...
 

Üst Alt